بهترین خاک یعنی خاکی که از پاکی آن مطمئن هستند را با آب و گلاب بهم می زنند و در پای خیمه‌ها و تکیه‌ها، حوضچه‌های گل تهیه می کنند. فرقی ندارد، زنان هم چادر و روسری شان را گل مالی کرده و مردان هم از سر تا پا خودشان را گل مالی می‌کنند. تدارک تهیه گل را از روز تاسوعا و یا شب عاشورا می بینند و در نهایت روز عاشورا، دسته‌دسته پیر و جوان به سوی خیمه‌ها می شتابند تا غم بزرگشان را با انجام سنت گل‌مالی نشان دهند و این خاکی‌ترین سنتی است که پرشکوه‌تر و زیباتر از سالهای قبل برگزار می‌شود.
همانگونه که آتش عشق حسین می‌سوزد و روشنی می‌بخشد، گل‌مالی نیز در این سرزمین و دیاری که سبقه شیعه‌دوستی و حب علی در دل و جان دارد، هر روز پرشورتر و باشکوه‌تر برگزار می‌شود و یاد مصیبت‌های کربلا و آل علی، گرامی‌تر داشته می‌شود. خاکی که از سر و سینه و لباس سینه‌زنان و زنجیرزنان لرستانی از جای‌جای این دیار در شهر و روستا در ظهر عاشورا به افلاک می‌رسد، نشان دهنده اندوهی است که از خاک به افلاک سر می‌کشد و پیر و جوان، زن و مرد و کوچک و بزرگ را عزادار و نالان می‌کند.
در خصوص پیشینه و آیین مربوط به این سنت تاریخی باید گفت: گل‌مالی یکی از کهن‌ترین آئین‌های عزاداری در لرستان است که در فهرست آثار ملی به شماره ۵۳ به ثبت رسیده است. گل‌مالی یکی از کهن‌ترین آیین‌های عزاداری لرستان است به نحوی که امروز هم در بسیاری از مناطق استان به ویژه خرم‌آباد شاهد اجرای این مراسم هستیم. آنچه در همه تحقیقات و نظرات مشترک می‌باشد اینست که گل‌مالی لرستانی‌ها، خاکی‌ترین و خالصانه‌ترین عزاداری‌ها برای سرور و سالار شهیدان است. در لرستان قدیم و بر اساس آثار موجود از جمله سنگ قبرها به خوبی درمی‌یابیم که از گذشته‌های دور در مرگ عزیزان، مراسم خاصی برگزار می‌شده و گل ( خره) در سر گرفتن یکی از این رسومات بوده است.
برخی از این رسومات شامل گل‌مالی، تفنگ آویزان کردن، کوشک بستن، علم و کتل برپا کردن و ... هنوز هم در برخی از روستاهای لرستان به ویژه در شرق لرستان مانند شهرستان الیگودرز انجام می‌شود که بازمانده یکی از کهن‌ترین آیین‌های ایل بختیاری در لرستان است. در این میان آیین گل‌مالی به ویژه در خرم آباد و بروجرد از سایر شهرهای استان بیشتر مشهود است. در لرستان امروز هم، گل‌مالی در قالب «خره بر سرگذاشتن» در مرگ عزیزان و بزرگان و علما و ... مرسوم است اما سرتاپا گل گرفتن روز عاشورا برای امام حسین علیه‌السلام در میان مردم این دیار، رنگ و بوی دیگری دارد که نه تنها این آیین در گذر زمان، کمرنگ نشده بلکه هر سال با شور و شکوه بیشتری، برگزار می‌شود. در حقیقت در این آیین که مردم سرتاپای خودشان را گل می‌گیرند؛ نشان می‌دهد مردم در این واقعه خودشان را به خاک که کمترین ذره‌است، تشبیه می کنند.
مردم لرستان در برابر این مصیبت عظیم خود را با خاک هم ردیف می‌پندارند و غمی که در سیرت خود دارند، با گل‌مالی در صورت خود جلوه‌گر می‌کنند. از منظری دیگر و از آنجا که خاک جز عناصر اربعه است و تقدسی خاص دارد، زمانی که همه اعضا بدن خود را با خاک آغشته می‌کنیم به نوعی خاک بودن انسان را در آئین به نمایش می گذاریم.
گل‌مالی ریشه در تاریخ ما دارد و اگر دقت کنیم در شاهنامه فردوسی نیز در داستان مرگ سهراب و سیاووش، صدها بیت دال بر خاک بر سر و تن گذاشتن دارد که نشان‌دهنده پیشینه تاریخی آئین گل‌مالی است. نقل است آیت‌الله بروجردی در اواخر عمرشان، چشمانشان کم سو شده بود و از نزدیکان خواستند که از گل روز عاشورا برای شفای چشمانشان بیاورند و این در حالیست که همگان دیدند آیت الله بروجردی در سالهای پایانی حیاتشان، حتی عینک هم نمی‌زدند. این روایت‌ها نشان می‌دهد که گل‌مالی هم ریشه در تاریخ و هم در دین ما دارد و نسل امروز نیز با حضور پرشور در این آئین نشان می‌دهد که خاکی‌ترین آئین عزاداری است.
انتهای پیام/
نظر شما